Michael Rakowitz: Be Longing

Sinds 2018 begeleidt Stroom Den Haag in opdracht van de gemeente Den Haag een grote kunstopdracht rondom het thema Archeologie en Migratiestromen bij de Rotterdamsebaan; de nieuwe weg tussen de Binckhorst en knooppunt Ypenburg. De opdracht is gekoppeld aan het gebied van het Molenvlietpark waar zich een archeologische vindplaats bevindt. Voor de opdracht is een beoordelingscommissie ingericht. Deze heeft een shortlist met (internationaal) gerenommeerde kunstenaars opgesteld en ze in 2021 benaderd. Na een uitgebreide verkenning van het gebied, bezoeken aan de Victory Boogiewoogietunnel in aanbouw, Archeologie Den Haag, verschillende stadsdelen en gesprekken met organisaties zoals het Indisch Herinneringscentrum vonden de schetspresentaties begin maart 2022 plaats. De uiteindelijke keus voor het voorstel Be Longing van Michael Rakowitz viel later dat jaar. De Rotterdamsebaan zelf is in februari 2021 officieel geopend. Naar verwachting wordt het kunstwerk eind 2024 in het Molenvlietpark onthuld.

Aan ieder nieuw kunstwerk gaat voor Rakowitz een intensief onderzoekstraject vooraf waarbij hij lokale en internationale gemeenschappen actief betrekt bij zijn werk. Voor de opdracht in Den Haag heeft hij tijdens zijn bezoeken aan de stad vele contactpersonen binnen migrantengemeenschappen gesproken waar hij mee wil samenwerken. Centraal staat de samenwerking met de Participatie Keuken; een initiatief van Ben Lachhab vanuit de achterliggende idee dat ieder mens zich gezien, gehoord en gewaardeerd wil voelen. Samen eten en verhalen delen als dé manier om samen aan de slag te gaan voor een leefbare samenleving. 

Be Longing vertrekt vanuit de gedachte dat migranten huiselijke objecten en recepten meenemen uit hun vaderland om zich thuis te kunnen voelen op de nieuwe plek. Bij de archeologische opgravingen in de buurt van het Molenvlietpark zijn scherven van borden en schalen gevonden die door archeologen worden gereconstrueerd. Deze hybride objecten inspireerden Rakowitz' ontwerpvoorstel waarin de diversiteit aan achtergronden van de bevolking van Den Haag de basis vormt voor het kunstwerk. Hij ziet een overeenkomst in de archeologische bodemlagen van Den Haag en de gelaagdheid van de bevolking van de stad. 

Rakowitz beschouwt zijn ingrepen als een manier om culturen tastbaar en zichtbaar te maken waardoor nieuwe dwarsverbanden in de stad zichtbaar worden. Daartoe organiseert hij samen met de Participatie Keuken gemeenschappelijke diners en bijeenkomsten waarbij vraagstukken die leven in de verschillende migrantengemeenschappen in Den Haag worden besproken aan de hand van de meegebrachte objecten en samen gekookte maaltijden. Daarbij nodigt hij inwoners ook uit om servies dat ze uit het land van herkomst hebben meegenomen te schenken als tastbare onderlegger van alle verhalen. In het uiteindelijke kunstwerk zullen die verhalen doorklinken in de scherven van keramiek. 

Michael Rakowitz (1973, woonachtig in Chicago, VS), zelf van Irakese afkomst, herkent het terugverlangen van migranten naar het land van herkomst. Ook van generaties daarna. Deze wens gaat tegelijkertijd gepaard met de behoefte om zich op een nieuwe plek thuis te voelen. De Engelse titel Be Longing verwijst zowel naar je ergens thuis voelen, als naar heimwee (naar de oude plek) én het verlangen naar een nieuw thuis. Het is deze persoonlijke betrokkenheid en verbinding met lokale multiculturele gemeenschappen die een wezenlijk onderdeel vormen van Rakowitz' artistieke praktijk. De procesmatige aanpak van het kunstwerk waarbij de inbreng van zijn gesprekspartners wordt verwelkomd en gebruikt is typisch voor zijn werk. Michael Pollan's populaire boek The Omnivore's Dilemma (2005) waarin eten en koken als de aanleiding voor het ontstaan van steden worden geduid, inspireerde Rakowitz voor een project als Enemy Kitchen (vanaf 2003) waarbij een mobiele truck met Irakese vluchtelingen en Amerikaanse Irak-veteranen eten uitdelen in de VS. In de afgelopen jaren heeft Rakowitz zich ingezet om de beelden die zijn gestolen en vernietigd door IS te reconstrueren en dat heeft o.a. geleid tot het werk The Invisible Enemy Should Not Exist (Londen, 2018). Met Be Longing treedt Rakowitz in de voetstappen van grote internationale leermeesters - waaronder Dennis Adams - die in Nederland werken hebben gerealiseerd.  

Stroom begeleidt, als vaste partner van de gemeente voor kunst in de publieke ruimte, bij Be Longing de selectieprocedure, de kunstenaar en het artistiek-inhoudelijke proces tot en met de onthulling. Het kunstwerk borduurt voort op het bijzonder opdrachtgeverschap in Nederland en Europa als het gaat om kunstwerken in de openbare ruimte. Het wordt een nieuwe toevoeging aan de internationale kunstcollectie van Den Haag, met kunstwerken zoals Ling Zhi Helicopters van Huang Yong Ping, Hemels Gewelf van James Turrell en Park in het Water van Vito Acconci & Studio.

Meer informatie over de archeologische vondsten rond de Rotterdamsebaan:
https://archeologie.denhaag.nl/dossier/rotterdamsebaan/

 
Website Michael Rakowitz:
http://www.michaelrakowitz.com/
 
 
Website buitenkunstdenhaag:
https://bkdh.nl/