Jan Buijs en Sjoerd Schamhart door Chris Rehorst en Jan van Huizen

Lezingen i.h.k.v. 'Eilandenrijk'

Woensdag 9 januari 2008, 20:00 uur
Locatie: Hogewal 1-9

Stroom Den Haag schetst momenteel in de tentoonstelling 'Eilandenrijk' een beeld van de culturele ziel van Den Haag aan de hand van bekende en minder bekende artistieke helden. Ook twee belangrijke Haagse kunstverzamelaars worden uitgelicht; Jan Buijs en Sjoerd Schamhart -beiden architect. Door persoonlijke en intensieve contacten met kunstenaars verscherpten zij hun blik op de samenleving en op het eigen werk. In de lezingen van Chris Rehorst en Jan van Huizen wordt vooral duidelijk dat Buijs en Schamhart door de bewuste aansluiting die zij vanuit de architectuur zochten met de beeldende kunst een grensoverschrijdende bijdrage leverden aan het kunstzinnige klimaat van de stad.

Jan Buijs (Soerakarta, 1889 - Den Haag, 1961) kwam op 18-jarige leeftijd naar Den Haag om in 1919 in Delft af te studeren als bouwkundig ingenieur. Na enige tijd in Haarlem gewerkt te hebben, keerde hij in 1924 terug naar Den Haag om met Johan B. Lürsen een compagnonschap aan te gaan. Buijs bezocht al tijdens zijn studie regelmatig tentoonstellingen van moderne kunst en raakte met name geïnteresseerd in het Duitse expressionisme, waarbij kunstenaars als Kurt Schwitters en Hans Arp nauw samenwerkten met architecten als Max en Bruno Taut. Voor Jan Buijs was een ontmoeting in 1916 met de Haagse kunstenares en antroposofe Jacoba van Heemskerck van groot belang. Zij bracht hem in contact met een groep kunstenaars rond het Berlijnse tijdschrift Der Sturm van wie hij niet alleen werk kocht (o.a. van Heinrich Campendonk, Hannah Höch, Oskar Nerlinger, Lothar Schreyer), maar ze ook opdrachten gaf voor zijn gebouwen (Rudolf Steinerkliniek, De Volharding, Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag en De Arbeiderspers in Amsterdam) en ze in contact bracht met Haagse kunstenaars als Pieter Ouborg en Willem Rozendaal.

Sjoerd Schamhart (Genua, 1919 - Den Haag, 2007) studeerde weg- en waterbouwkunde in Rotterdam en werkte gedurende de oorlog als opzichter bij Rijkswaterstaat. In 1950 studeerde hij af aan de Academie voor Bouwkunst te Amsterdam en aanvaardde de functie van hoofdarchitect bij de Dienst Gemeentewerken in Den Haag. Hier ontwierp hij o.a het Grotius Lyceum (nu Segbroek College), de Scheveningse Visafslag, en het tentoonstellingsgebouw van het Gemeentemuseum waar nu het GEM, museum voor actuele kunst en het Fotomuseum zijn gevestigd. In 1962 nam hij ontslag na een conflict over de bouw van het Ziekenhuis Leyenburg en begon hij zijn eigen bureau. Hij was later een van de oprichters van Atelier PRO. Schamhart betrok vanaf het begin van zijn carrière Haagse kunstenaars als Willem Rozendaal, Aat Verhoog, Sees Vlag en Jan Roëde bij de verwezenlijking van zijn ontwerpen (Couperusduin, het Algemeen Rijksarchief). Daarnaast was hij een gepassioneerd verzamelaar van Haagse kunst. Zijn collectie bevat o.a. werk van Nic Blans, Rein Draijer, Paul Combrink, Godfried Lonis en Jurjen de Haan.

Chris Rehorst (oud-directeur van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, houder van Galerie Rehorst en architectuurhistoricus) is auteur van het boek 'Jan Buijs, architect van De Volharding' en diverse artikelen over de Nederlands-Duitse interactie van kunstenaars en architecten tijdens het interbellum.

Jan van Huizen (partner en mede-oprichter van RS | Roeleveld-Sikkes Architects) is in de loop der jaren door een gezamenlijke interesse in theater, met name dans en beeldende kunst, bevriend geraakt met Sjoerd Schamhart. Vanuit een persoonlijke invalshoek zal hij Schamhart's interesse voor beeldende kunst tonen.

Deze avond is er bij Stroom ook gelegenheid de tentoonstelling 'Eilandenrijk' te bezoeken.

Glas-in-loodraam Villa Wulffraat, ontwerp Jacoba van Heemskerck, 1920