Installatie 'Removed' door Sabine Groenewegen
16 mei t/m 2 juni 2024
Locatie: Stroom Den Haag, Hogewal 1-9, Den Haag
Open: woensdag t/m zondag: 12:00-17:00 uur
In 1931 publiceerde Madelon Székely-Lulofs de roman Rubber, gebaseerd op haar ervaringen als vrouw van een planter op een rubberplantage in het noorden van Sumatra. Lulofs creëerde een personage genaamd Kiku San: een Aziatische vrouw in 'huishoudelijke dienst' van een Nederlandse planter. Hiermee legt ze het alledaagse systeem van concubinage bloot waarin Aziatische vrouwen werden behandeld als wegwerpartikelen. Ze maakt 'een vrouw die zogenaamd niet bestaat' zichtbaar. In de roman wordt kritiek geuit op de behandeling van contractarbeiders, die onder de ‘Coolieverordening' van de Nederlandse koloniale overheid worden uitgebuit binnen een systeem van slavernij. Rubber werd een van de meest internationaal succesvolle Nederlandse romans tot nu toe. De rubberplanters uiten hun ergernis over het verschijnen van het boek in de pers.
Een paar jaar later kocht de Nederlandse filmregisseur Gerard Rutten de filmrechten van het boek Rubber op en vertrok met een crew naar Sumatra. De rubberplanters waren van plan de filmproductie te boycotten, maar Rutten overtuigde hen met de belofte dat hij hen niet in een kritisch daglicht zou stellen. Hij cast actrice Amsy Moina (dochter van een Javaanse vrouw en Nederlandse man) voor de rol van Kiku San.
De film Rubber ging in 1936 in première in de Passage Theaterbioscoop in Den Haag. De plantersgemeenschap en het Koloniale Ministerie waren tevreden met de weergave van het koloniale project in de film. Na de première werd de film nog vele malen in Nederland vertoond. De pers prees Amsy Moina voor haar ontroerende weergave van Kiku San. Echter, op een gegeven moment werd het personage van Kiku San verwijderd uit het enige distributie-exemplaar van de film voor onduidelijke redenen. Geïnteresseerd in de carrière van Amsy Moina, ontdekte kunstenares Sabine Groenewegen haar verdwijning uit de film op. Ze begon haar onderzoek naar de verwijderde scènes. Tijdens haar onderzoek vond Groenewegen de vergeten dialooglijst, waarmee ze de ontbrekende scènes kon reconstrueren.
De ontdekking van dit script was het vertrekpunt voor de film Removed (2022), waarin zes vrouwen in stilte het script van de verwijderde scènes voorlezen en de scènes vervolgens beschrijven in hun eigen woorden. Door de scènes uitsluitend door middel van de subjectieve beschrijvingen te reconstrueren, verzet het werk zich tegen het geweld van de oorspronkelijke fictie. Het biedt een glimp hoe verborgen gendergeweld van generatie op generatie overgaat.
- 16 May '24 - 02 Jun '24
- Stroom Den Haag, Hogewal 1-9, Den Haag
foto: Dana LaMonda