Ângela Ferreira: Revolutionary Traces

Datum: 7 december 2014 t/m 15 maart 2015
Zaterdag 6 december 2014, 17 uur: opening door senator Adri Duivesteijn (in de jaren ‘80 wethouder van volkshuisvesting in Den Haag) + performance (17.30 uur) | Voorafgaande om 16 uur: lezing door Nelson Mota (Architect en Assistant Professor aan TU Delft), getiteld The Architect and the Grassroots: Álvaro Siza and the SAAL Process in Post-revolutionary Portugal

Locatie: Hogewal 1-9, Den Haag
Open: woensdag t/m zondag, 12-17 uur
Wegens een evenement is de tentoonstelling op woensdag 11 maart vanaf 16 uur gesloten
Tentoonstellingsgids: download pdf

Stroom School: Ângela Ferreira
Het verdiepende programma rond de tentoonstelling bestaat uit diverse activiteiten waaronder een workshop, een aantal lezingen en een filmvertoning;

Donderdag 29 januari 2015, 16-18 uur
Publiek Domein als strategie, Simon Franke
Simon Franke (Trancity) gaat n.a.v. het onderzoek Plekken van betekenis in de Schilderswijk met het publiek in gesprek over het inzetten van publiek domein als strategie voor wijkontwikkeling, en stelt daarbij de vraag hoe beleid en ontwerp beter kunnen aansluiten op de realiteit van het gebruik van het publiek domein.

Donderdag 12 februari 2015, 13-18 uur
Patterns of inhabitation at the Schilderswijk, Nelson Mota
Tijdens zijn workshop Patterns of inhabitation at the Schilderswijk gaat Nelson Mota (architect en Assistant Professor aan TU Delft) in op ontwerpstrategieën die groei en verandering binnen architectuur mogelijk maken. Hoe kun je elementen van toe-eigening of verzet van bewoners ten opzichte van hun woningbouw herkennen en mogelijk maken?

Donderdag 19 februari 2015, 20-22 uur
Kunst, architectuur & politiek, Ângela Ferreira & Jürgen Bock
‘Buildings can be read as political texts and that is what I try to do'. Rond deze uitspraak van Ângela Ferreira vindt een gesprek plaats tussen haar en Jürgen Bock (curator en directeur Maumaus in Lissabon) en het publiek. Ferreira en Bock werkten o.a. samen bij de Biennale van Venetie (2007), waarvoor ze Maison Tropicale realiseerden. De gelijknamige film die Manthia Diawara maakte over dit proces wordt aansluitend getoond.

Woensdag 4 maart 2015, 20-22 uur
Sociale woningbouw na Siza, Jeroen Geurst (Geurst & Schulze architecten)
Met Âlvaro Siza begon de omkering in de sociale woningbouw en de stadsvernieuwing, althans in Den Haag. Ook voor het bureau Geurst & Schulze was de samenwerking met Siza in de Schilderswijk bepalend. Jeroen Geurst reflecteert op die tijd en trekt samen met een aantal gasten lijnen naar de huidige staat van sociale woningbouw. De gasten zijn: Endry van Velzen (De Nijl Architecten) en Olof van de Wal (Leef de stad).

'Buildings can be read as political texts and that is what I try to do.'
- Ângela Ferreira, 2014

Twee nieuwe sculpturen van de Portugees/Zuid-Afrikaanse kunstenaar Ângela Ferreira verbinden het werk van architect Álvaro Siza Vieira in de Schilderswijk (Den Haag, ‘85-‘93) met dat in Bairro de Bouça (Porto, '73-‘77). Deze woningbouwprojecten kwamen tot stand onder revolutionaire omstandigheden waarin experiment, durf en collectieve creativiteit centraal stonden.

In het werk van Ângela Ferreira gaat het altijd over gebouwen en de betekenis die ze hebben in verschillende tijden, op verschillende plekken, voor verschillende mensen. Op die manier heeft ze ook gekeken naar het werk van Álvaro Siza Vieira in de Haagse Schilderswijk. Siza werd in de jaren tachtig door toenmalig wethouder volkshuisvesting Adri Duivesteijn uitgenodigd in het kader van de campagne 'Stadsvernieuwing als kulturele aktiviteit'. Duivesteijn kende het werk van de architect van een bezoek aan Porto waar Siza als lid van de groep SAAL (Serviçio Ambulatório de Apoio Local - Local Ambulatory Support Service, 1974-1976) samen met bewoners een aantal sociale woningbouwprojecten had gerealiseerd. Duivesteijn was op zoek naar een eigenzinnig en visionair architect die op basis van de bestaande culturen en woonwensen van de bewoners betekenisvolle en kwalitatief goede woningbouw kon realiseren.

Revolutionary Traces gaat in op deze bijzondere periode in de woningbouwgeschiedenis en stelt daarmee ook vragen over de rol van cultuur bij stedelijke vernieuwing, de betrokkenheid van visionaire bestuurders en de roep van de overheid om participatie van bewoners.

Naast het sculptuur worden documenten, foto's, video's en tekeningen getoond die zowel het denkproces van Ferreira tonen als dat van Siza in Den Haag. Er wordt tevens de indringende film 'Houses for the People' (2010) over SAAL getoond van Catarina Alves Costa (dochter van Alexandre Alves Costa, een van de prominente SAAL-leden) waarin we de bewoners van Porto de straat op zien gaan om betere huisvesting te eisen.

Ângela Ferreira werd in 1958 geboren in Mozambique (destijds een Portugese kolonie), studeerde vervolgens tijdens de jaren van apartheid in Zuid-Afrika en woont sinds de jaren negentig in Lissabon. Deze complexe achtergrond ligt aan de basis van al haar werk. Haar 'tussen-status' is de drijvende kracht achter haar praktijk waarbij ze de relatie tussen het Westen en Afrika onderzoekt en verkent via architectuur, geschiedenis en locatie. Ferreira schuwt daarbij de geo-politieke en post-koloniale discussies niet. Zo toonde ze in 2007 in het Portugese pavilioen op de Biënnale van Venetië de installatie Maison Tropicale over de invloed van het modernistische gedachtengoed in het koloniale Afrika aan de hand van een pre-fab aluminium woonhuis van de Franse architect Jean Prouvé. Prouvé hoopte er massa's te kunnen bouwen, maar uiteindelijk werden er slechts drie prototypes gerealiseerd. In juni 2012 gaf Ângela Ferreira een lezing in de Stroom-serie The Knight's Move. Voor Stroom was dit de aanleiding om haar te vragen voor deze solotentoonstelling.

Parallel aan de presentatie bij Stroom vindt in het Serralves Museum of Contemporary Art in Porto de tentoonstelling The SAAL Process: Architecture and Participation 1974-1976 plaats.

Catalogus Ângela Ferreira Revolutionary Traces
Bij Revolutionary Traces is een kleine catalogus verschenen die de historische projecten in Porto en de Schilderswijk verbindt

Stroom School
Bij de tentoonstelling wordt een verdiepend programma georganiseerd over woningbouw en stedelijke vernieuwing als culturele activiteit.

Revolutionary Traces wordt mede mogelijk gemaakt door Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en Mondriaan Fonds.

Speciale dank aan:
Catarina Alves Costa, Joop Bolster, Frans den Breejen, Fred van der Burg, Adri Duivesteijn, Jeroen Geurst, Nelson Mota, Leo Oorschot, Delfim Sardo, Robin van de Ven.
Performance: Joost Dekker
Film van de performance: Gerard Holthuis