United We: verdieping

Terug naar hoofdpagina United We: klik hier

'We weten wat dingen kosten, maar hebben geen idee wat ze waard zijn.' Deze uitspraak van de Britse econoom Tony Judt vormt de leidraad voor het langlopende programma Upcycling (2009-2014) waarmee Stroom nieuwe vormen van waardecreatie onderzoekt. Upcycling kreeg als term enige bekendheid door de Cradle-to-Cradle beweging maar duikt de laatste tijd steeds vaker op. Het refereert naar het ontwikkelen van alternatieven voor het produceren, handelen, consumeren en organiseren en stelt daarin het creëren van waarde(n) centraal.
 
United We is de derde tentoonstelling in het kader van dit meerjarige Upcycling programma. Upcycling kent tot nu toe twee afleveringen: Up to You (2010) en There, I Fixed It (2011). Up to You presenteerde structuren die bezoekers/gebruikers of ontwerpers de vrijheid bieden om ze in te vullen naar eigen inzicht. There, I Fixed It stelde de mentaliteit van de gebruiker centraal. In dit kader opende Stroom Den Haag de Nederlandse branche van de e-flux Time/Bank: een online platform waarbij diensten en goederen worden verhandeld met 'tijd' als ruilmiddel. Hiermee test Stroom in de praktijk het bestaansrecht van een alternatieve economie.
 
Stroom betreedt nu een nieuwe fase en beweegt van de maker die waardecreatie mogelijk maakt, via de ontvanger die waarde creëert, naar het systeem dat de voorwaarde voor die waardecreatie biedt. In andere woorden: na de You en de I gaat het in de derde aflevering over de We: de organisatievorm. Onder de titel United We presenteert Stroom alternatieve beheersystemen, organisatie- en samenwerkingsvormen. Hierin staat niet het individu centraal, of het louter managen van de status quo, maar een nieuwe collectiviteit. Is een toekomst mogelijk die niet louter draait om groei, macht en winst, maar waar de meerwaarde ontstaat door het collectief?

United We bestaat uit een tentoonstelling met werk van Frank van Klingeren, Potential Estate, Conditional Design, Itay Ohaly, gerlach en koop, Pratchaya Phinthong en Ante Timmermans. De deelnemende 'partijen' aan de tentoonstelling gaan collectiviteit allemaal op een andere manier te lijf.

Frank van Klingeren
De architect Frank van Klingeren ontwierp pleinen met een dak erboven, plekken waar je elkaar wel tegen moest komen, waar gemeenschap en collectiviteit zouden ontstaan. In Het Karregat in Eindhoven stonden theater, speelhoek, bar en pingpong tafel  allemaal op hetzelfde open plan, zonder hierarchie, zonder muren ook. Hij wilde mensen en functies uit hun daartoe bestemde hokjes halen en deze vermengen en met elkaar in contact brengen. In de tentoonstelling wordt o.a. het tv-programma 'Signalement: F. van Klingeren' vertoond (VARA, 1967). >> lees meer
Wikipedia (o.a. over De Meerpaal)

Potential Estate
Het kunstenaarscollectief Potential Estate werkt op gezette tijden en aan bepaalde projecten samen. Vaak is economie, waardecreatie daarbij onderwerp van gesprek. Hun samenwerking is intensief en ze maken dan ook maar sporadisch werk samen. >> lees meer
potentialestate.org

Conditional Design
Het vormgeverscollectief Conditional Design functioneert vergelijkbaar, wanneer er tijd is, en een goed idee, onderzoeken ze samen in een soort workshopsettings een thema. Daarbij leggen ze elkaar regels op die het proces en de uitkomst sturen. Niet alleen wordt hier collectief gewerkt, het proces van collectieve arbeid wordt ook onderzocht en uitgetest en is daarmee vaak het onderwerp van het werk. >> lees meer
conditionaldesign.org

Itay Ohaly
Heel anders werkt de vormgever Itay Ohaly. Ook hij reflecteert weliswaar op het proces van collectieve arbeid, maar hij doet dat door zelf eerst alleen regels en parameters te ontwikkelen en vervolgens mensen te vragen daarmee te ontwerpen. Hierbij is het eindproces onzeker en wordt een lineair maakproces tenietgedaan.
ohaly.com

gerlach en koop
Weer op een hele andere manier werken de kunstenaars gerlach en koop, die als het ware een symbiose vormen en hun overeenkomsten en verschillen vaak tot onderwerp van het werk nemen. >> lees meer
gebr-genk.nl

Pratchaya Phinthong
Niet onmiddellijk zichtbaar is het werk Demonstration van de Thaise kunstenaar Pratchaya Phinthong dat op uitnodiging van gerlach en koop is opgenomen in de tentoonstelling. Het wordt door de baliemedewerker van Stroom in de portemonnee bewaard en op verzoek getoond, of liever: gedemonstreerd. >> lees meer
www.gbagency.fr

Ante Timmermans
Tot slot tonen we ook werk van de kunstenaar Ante Timmermans, die niet zozeer collectief werkt of het collectieve onderzoekt, maar die door zijn fascinatie voor sociale systemen (van de stad, de politiek, de mensen) als het ware de spagaat uitdrukt waar United We zijlings over gaat: enerzijds is collectiviteit een alternatief voor huidige, heersende systemen en anderzijds wordt elke collectieve organisatievorm uiteindelijk toch ook weer een systeem, met regels en mechanismen. In een van de werken van Timmermans in de tentoonstelling, zien we de kunstenaar met twee handen tegelijkertijd naar elkaar toeschrijven: hij is hiermee het kleinste, meest intieme collectief denkbaar. De leden zijn de rechterkant en de linkerkant van een en hetzelfde lichaam. United We. >> lees meer
antetimmermans.de

Webdossier Upcycling

Met dank aan:
Nora van Klingeren, Co-operative College Manchester, Het Nationaal Coöperatie museum, Loosduins museum, gb agency, Barbara Seiler Galerie, Mariska Zevenbergen, Studio Léon Thier, HVE Architecten, Atelier Pro, Miel Karthaus, Piet Vollaard, Marina van den Bergen, Wies Sanders, Zsuzsa Jónás, Denis Guzzo, Locatie Z, Joop Vrijman, Jan van Belkum, Onno Mostert, Meersma Holding B.V., Orde van Vrijmetselaren, TAAK, 1646, Pander Woongroep, FNV Kiem, BlijStroom, Rabobank, Broodfonds, architecten|en|en, Het Nieuwe Instituut, Thonik.

 

'United We' (design: Thonik, Amsterdam)

Frank van Klingeren, De Meerpaal in Dronten

Conditional Design, 'Network round 2 (schuin), 26th of May, 2009'
foto: courtesy the artists

Itay Ohaly, 'Group Project', C Mine, Genk, Belgium, 2012
foto: courtesy the artist

gerlach en koop, Verminderde ruimte, 2010, twee ineengeschoven bureaus
foto: Kristien Daem

Ante Timmermans, Systems (screenshot), 2011
foto: courtesy the artist & Barbara Seiler Galerie (CH)