Hans van Houwelingen: Gastarbeidermonument

Terug naar Hans van Houwelingen 'Until it stops resembling itself': klik hier

Het beeld in Rotterdam van Naum Gabo staat naast de Bijenkorf en dateert uit 1957. Floor Tinga schreef over het werk van Gabo dat hij zijn ‘abstracte beeld van staal nadrukkelijk ‘zonder betekenis' ontwierp zodat de bevolking zelf invulling aan het werk kon geven. Een binding tussen de Rotterdammers en het werk bleef echter uit. In de volksmond kreeg het al snel veelzeggende bijnamen zoals ‘Het Ding' of ‘Het Treinongeluk'. Daarnaast bevindt het constructivistische beeldhouwwerk, dat ooit een geschenk was aan de directeur van de Bijenkorf, zich in een deplorabele staat van onderhoud. Zo ernstig, dat het 27 meter hoge beeld bijna dreigt om te vallen.'

De relatie van Hans van Houwelingen tot dit beeld vraagt enige toelichting. In 2009 kregen Van Houwelingen en de schrijver Mohammed Benzakour de opdracht van het Centrum Beeldende Kunst (CBK) Rotterdam om een nieuw monument te ontwerpen voor de eerste generatie gastarbeiders. Benzakour schreef een gedicht ter ere van de gastarbeider en Van Houwelingen en Benzakour stelden voor om als Monument voor de gastarbeider het tanende beeld van Gabo met behulp van gastarbeiders op te knappen.

Hans van Houwelingen schrijft hierover in de publicatie 'Undone' (verschijnt eind oktober 2011):

"Vaklieden, hedendaagse gespecialiseerde gastarbeiders die het beeld restaureren en het weer in topconditie brengen. Zij benaderen de wederopbouw spiegelbeeldig. Deze keer wordt het monument wederopgebouwd, verrijst het zelf uit de puinhoop van zijn slechte conditie.

Hedendaagse gastarbeiders werken als het ware in de tijd terug de andere kant op, de geschiedenis in, brengen het kunstwerk weer terug in de situatie waarin het glorieert. Dat is het moment waarop het nageslacht hun vaders de hand reiken, in een tijdloze arbeidsovereenkomst: dat is het moment waarop het gastarbeidermonument ontstaat."

Dit voorstel voor een nieuw Gastarbeidermonument focust op de politieke motieven en consequenties van een monument dat de maatschappelijke betekenis van gastarbeiders na de Tweede Wereldoorlog herdenkt. De monumentale status van het beeld verplaatst zich van een geschiedenis van oorlog en wederopbouw naar een andere geschiedenis die begint met immigratie en naoorlogse culturele en maatschappelijke veranderingen en uiteindelijk leidt tot globalisering en de actuele dilemma's van het multiculturalisme.

Het project is (nog) niet gerealiseerd en kent een turbulente geschiedenis. Zo riep Leefbaar Rotterdam in 2008, als reactie op de plannen om een Monument voor de gastarbeider op te richten, via een artikel in het Algemeen Dagblad Rotterdam op om een Monument voor de Verjaagde Rotterdammer te realiseren.

Jonas Staal schrijft in 'Undone' over de huidige stand van het monument:

"De opdracht aan Van Houwelingen werd in februari 2010 door de opdrachtgevers unaniem goedgekeurd, maar aan het eind van dat jaar toch ingetrokken. Zijn voorstel om het thans in deplorabele staat verkerende constructivistische beeld van Naum Gabo (...) te laten restaureren door gastarbeiders en het daarmee officieel de status Nationaal Gastarbeidermonument te geven, bleek te controversieel."

www.hansvanhouwelingen.nl